Perfectionisme, mijn niveau en onderpresteren.
Ben jij een perfectionist? Is er al tegen je gezegd dat het niet perfect hoeft en dat het best ook wat minder kan? Tegen mij is dat wel gezegd, wordt het soms nog steeds gezegd en dat blijft voelen als iets dat niet klopt. Ik leg je graag uit waarom ik denk dat iemand vertellen dat perfectionisme afgeleerd of bijgestuurd moet worden, hetzelfde is als van diegene vragen om te gaan onderpresteren.
PERFECTIONISME.
Heb je perfectionisme weleens opgezocht op internet? Er komt van alles naar voren: het zou handig zijn voor mensen die snel succes willen boeken, het is iets waar HSP'ers extra tegenaan lopen en last van hebben, perfectionisme zou iets zijn dat ons geluk in de weg ligt, perfectionisme heeft een zweem van succes of juist van beter willen presteren dan je kan. Kortom, er wordt heel veel over perfectionisme gezegd en geschreven en als ik alles naast elkaar leg, dan spreken de teksten zich tegen. In ieder geval lijkt de boodschap duidelijk dat je beter niet (te) perfectionistisch kunt zijn, het is iets dat aangepakt moet worden, er hangt een negatieve klank aan vast.
IK LEG MIJN LAT HOOG.
Zelf leg ik de lat hoog, volgens sommigen te hoog. Maar, ik voel dat ik op dat niveau kan presteren. Ik zie mogelijkheden om door te groeien en door te ontwikkelen. Ik vind het leuk om te leren van de dingen die ik heb gedaan en die ervaringen en lessen de volgende keer mee te nemen in mijn plannen. Zo ga ik TopDown om met de dingen die ik doe, wil doen en tegenkom. Ben ik nu een perfectionist? Volgens een aantal mensen om me heen dus wel.
Zelf zie ik het anders. Ja, natuurlijk is er een grens aan wat ik kan en hoe lang ik het volhoud om steeds weer te verbeteren en te willen groeien. Natuurlijk moet er ook aandacht zijn voor ontspanning, even niet op hoog niveau presteren, groeien en leren. Maar, als ik niet groei en leer, niet verder uitbouw van dat waar ik mee bezig ben, dan slaat de sleur en de herhaling toe. Dan voel ik dat ik onder mijn niveau presteer en ga me vervelen.
Ergens vol voor gaan geeft veel voldoening, ook als het niet precies loopt zoals gepland of gehoopt. Het zorgt ervoor dat ik weet dat ik alles heb geprobeerd dat nu in mijn mogelijkheden lag, dat ik weer heb bijgeleerd en een volgende keer weer verder kan bouwen op het punt waar het nu even stopt. Dat zijn momenten waarop ik heerlijk ontspannen met een kop thee en een boek in een stoel kan kruipen. Even helemaal niets doen. Er is dan een balans ontstaan die ruimte geeft om te ontspannen.
WAT IK ZIE BIJ HOOGBEGAAFDEN IN MIJN PRAKTIJK.
Veel ouders van de hoogbegaafde kinderen die bij mij komen zijn zelf ook hoogbegaafd. Als ik met hun praat over hun eigen perfectionisme dan zie en hoor ik vaak reacties die op hun schouders drukken. Zoals: "Ja, eigenlijk zou ik daar wat mee moeten" of "Dat klopt en dat is geen goed voorbeeld". De energie die in de ruimte hangt wordt dan ter plekke drukkend en zwaar. Totdat we in gesprek gaan over de kracht van perfectionisme en de balans die er moet zijn in je leven. Je kunt keuzes maken: Wanneer ga ik ergens vol voor en moet het goed? Wanneer mag het ook iets minder zijn?
Dat er een keuze is geeft houvast. Dan kunnen mensen gaan zien dat ze, net als wat ik zelf ervaar, kunnen bepalen waar ze helemaal vol voor gaan en wanneer ze kunnen besluiten dat het ook iets minder mag. Weg is dan het harde werken aan het bestrijden van het perfectionisme, dan komt er ruimte voor 'presteren op maat'. En dat presteren op maat geeft direct positieve energie, ruimte en letterlijk beweging. Dan komen mensen weer rechtop op hun stoel, dan gaan hun ogen stralen, dan lopen ze over van plannen en inspiratie. Ze verliezen dan geen energie meer aan het onderdrukken, ze zetten hun energie positief in en dat alleen al geeft energie.
Bij de kinderen zie ik hetzelfde gebeuren. Ze hebben niet meer ergens last van, niet meer iets dat aangepast of anders moet. Maar, ze krijgen ruimte om hun kracht op een positieve manier in te zetten. Ze gaan, als vanzelf, zien waar ze anderen ruimte kunnen geven en zelf door kunnen stomen.
PERFECTIONISME AFREMMEN WERKT ONDERPRESTEREN IN DE HAND.
Het beeld dat zich steeds meer bij me vormt is dus dat perfectionisme afremmen, onderpresteren in de hand werkt. Je wordt er steeds weer op gewezen dat je teveel doet, minder moet doen, je naar beneden aan moet passen. Dat leidt tot onrust, verlies van energie en frustratie.
HOE GA JE ALS OUDER OM MET PRESTEREN OP MAAT BIJ JE KIND?
Als ouder wil je je kind behoeden voor pijn en verdriet. Perfectionisme heeft van oudsher een negatieve bijklank. De kans is groot dat je jouw kind, al dan niet onbewust en onbedoeld, een boodschap hebt meegegeven die lijkt op 'Het hoeft niet perfect.' of 'Iets minder is ook goed genoeg'.
Hoe reageerde jouw kind? Werd het boos, verdrietig, ging het toch door met de lat hoog leggen? Kortom, welke signalen gaf je kind? Vindt je kind het logisch dat het voor zichzelf de lat zo hoog legt? Heeft je kind jou de boodschap gegeven dat het graag op eigen niveau wil presteren?
Als ouder is het belangrijk om je kind serieus te nemen. De emoties en gevoelens zijn echt en gaan diep. Help je kind om te ontdekken dat het kan kiezen wanneer iets wel zo goed mogelijk moet en wanneer iets minder ook passend is. Help om te ontdekken dat er verschillen zijn tussen alle kinderen op het gebied van interesse, kunnen en willen.
Ga samen op onderzoek uit. Wat is de manier die bij je kind past, welke manier past er bij jou als mama en hoe doet papa dat dan? Hebben jullie meer kinderen, ga dan ook per kind na hoe ieder kind zijn of haar eigen manier heeft. Bespreek dat vrienden en vriendinnen het ook weer op hun eigen manier kunnen doen. Door aandacht te hebben voor de verschillen help je je kind om zichzelf te leren kennen. Spiegelen aan anderen is heel belangrijk bij het ontdekken van hoe jij in elkaar zit en hoe het bij jou werkt. Help je kind vervolgens om, met die verschillen in het achterhoofd, bewuste(re) keuzes te gaan maken.
Okee, dus dit wil je graag zo goed mogelijk doen? Prima! Wat heb je daarvoor nodig? Dan gaan we dat zo goed mogelijk proberen te regelen. Okee, dus dit mag ook ietsje minder goed (uitgewerkt, ingekleurd, precies getekend, enz). Knap dat je daar zo goed over nagedacht hebt en kiest. Wat heb je nu nodig om te kunnen beginnen?
ZO MERK JE DAT JE ONDERSTEUNING AANSLAAT.
Zodra je merkt dat je kind op een meer ontspannen manier kan omgaan met presteren op hoog niveau, dat je kind bewuste(re) keuzes gaat maken over 'wanneer wel op hoog niveau en wanneer is iets minder ook goed', dat je kind minder heftig gaat reageren als het niet lukt zoals gehoopt en bedacht (omdat je kind beter weet dat het nog kan leren en groeien), dan zijn jullie op de goede weg. Je zult merken dat je kind meer in balans komt, steviger in zijn of haar schoenen staat en trots kan zijn op zichzelf.
Samen kunnen praten over keuzes is ook een belangrijke aanwijzing. Dan blijkt namelijk dat je kind bezig is met reflecteren, evalueren, nadenken, vooruitdenken, plannen, kortom met afwegen en kiezen. Dan merk je dat er inzicht komt in wie ben ik, wat drijft mij, waar kies ik voor.