Amersfoort
0616946704
coach [at] marjolijnpeters.nl

Als het niet vanzelf gaat.

Heb je jouw hoogbegaafde kind deze opmerking al horen maken? "Ik wacht wel tot ik het kan, ik heb geen zin om te oefenen."

In veel gevallen hebben ze gelijk. HB'ers zijn vaak autodidact en dat betekent dat ze dingen leren door te kijken hoe anderen dat doen en aanpakken. Ze kopiëren dan de kunst en kunde van de ander. Vaak is dat genoeg en komen deze kinderen hier heel ver mee. Maar,... er zijn ook dingen die je echt moet oefenen om ze onder de knie te krijgen en dat kan heel frustrerend zijn.

Waar komt de frustratie vandaan?

Als je kind een te laag niveau aangereikt krijgt, dan hoeft het zijn of haar hersenen niet aan te zetten. Je kind kan dan 'terwijl het uit staat', toch presteren op het gevraagde niveau. Dit noemen we onderpresteren, onderpresteren kan je op twee manieren 'absoluut' (onder het niveau van jezelf en de groep waarin je zit) en 'relatief' (aangepast aan het niveau van de groep waarin je zit).

Op het moment dat je kind onderpresteert, leert het niet om een strategie te ontwikkelen. Dat wat er gebeuren moet, gebeurt op basis van ervaring of 'trial and error', maar niet op basis van een plan of aangeleerde en ingeoefende handige manier. Je kunt je kind hier heel makkelijk op bevragen; "Kan je me vertellen hoe je dit doet/ aanpakt?". Meestal is het antwoord iets in de zin van: "gewoon", "weet ik niet" of stilzwijgen en 'gewoon verder gaan met waar je kind mee bezig is'.

Op het moment dat je je kind gaat vragen naar het 'hoe, waarom, hoezo', dan blijkt de onmacht van je kind en dat voelt niet goed. Dat is het moment waarop je kind moet toegeven dat het eigenlijk geen idee heeft. Dat is het moment waarop je kind zich extra dom voelt. Vaak is er ook een angst om te worden uitgelachen. Onmacht, teleurgesteld zijn in zichzelf, boosheid, het zijn zo maar wat gevoelens die leiden tot 'zich verstoppen en verzetten'. Doorvragen leidt dan tot boze reacties en verdrietige gevoelens.

De frustratie ontstaat op het moment dat je kind ontdekt dat het iets te leren heeft en dat het leren niet vanzelf gaat. Het moeten nadenken en oefenen zijn ze niet gewend. Het kan beangstigend zijn om te merken dat iets niet vanzelf gaat en dat je niet weet wat te doen. Hoe pak je het aan? Om hulp vragen? Mooi niet! 'Dan weten ze dat ik dom ben' of 'Dan krijg ik zoveel uitleg en snap ik het nog niet'.

Frustratie is dus een uiting van onvermogen, zich mislukt voelen en hulp nodig hebben. Iets dat HB'ers liever niet laten blijken.

Hoe kan je goed op frustratie reageren?

Goed op frustratie reageren kan heel lastig zijn als jullie als gezin in een negatieve spiraal terecht gekomen zijn. De onmacht van je kind heeft zijn uitwerking op het hele gezin. Daar hoef je je als ouder niet voor te schamen of schuldig over te voelen. Natuurlijk is het belangrijk om de negatieve spiraal om te buigen naar een positieve. Hoe?

Begin bij het begin. Kijk naar je eigen grenzen als ouder. Wat kan je aan en wanneer? Waar heb je hulp bij nodig en van wie?

Heeft jouw kind hulp nodig bij schoolwerk en kan je het niet zelf of levert dat alleen maar frustratie op? Zoek dan een RT'er met verstand van hoogbegaafdheid en het TopDown leren. Zorg dat de RT'er contact heeft met school. Waar ziet de leerkracht dat jouw kind extra ondersteuning nodig heeft? Hoe kan de extra ondersteuning door de RT'er worden vormgegeven op zo'n manier dat het school ondersteunt en je kind niet overvraagt? Krijgt je kind huiswerk mee? Is het dan mogelijk dat dit op school gemaakt wordt?

Is jouw kind erg aan zichzelf gaan twijfelen? Dan kan het heel fijn zijn om iemand te zoeken waar je kind zijn of haar hart kan luchten. Een 'praat iemand'. Natuurlijk weer met verstand van hoogbegaafdheid, hoog gevoeligheid en de specifieke behoeften van deze doelgroep.

Heeft jouw kind ondersteuning nodig bij de fysieke ontwikkeling? Kijk dan eens naar reflexintegratie, ergotherapie, laat de ogen controleren op fixatie disperatie (vraag een verwijzing bij de huisarts), onderzoek allergieën of overgevoeligheden voor voedsel of andere stoffen.

Thuis kan je natuurlijk ook heel veel doen. Het is belangrijk om rustig te blijven op het moment dat jouw kind 'in de frustratie' terecht komt. De onmacht die hieraan ten grondslag ligt is overweldigend en vraagt om een veilige plek bij papa en mama. Onze kinderen reageren gevoelig op hun omgeving. Tel bij je eigen onmacht en frustratie de negatieve gevoelens op die je oproept bij papa en mama en je weet zeker dat je er samen niet meer uitkomt. Veiligheid dus, voor alles en dat valt voor ons als gevoelige ouders niet mee. Toch is dat het allerbelangrijkste, zelf rustig blijven en blijven benoemen wat je voelt en ziet aan emoties bij je kind.

Een voorbeeld:

Je kind krijgt hulp om leerstrategieën aan te leren. Het is aan het oefenen en loopt even vast. Pure frustratie, het liefste zou je kind het werkboek door de kamer gooien (misschien gebeurt dat ook wel echt). Jij bent de hele dag druk geweest en bent, zonder dat je er echt erg in hebt, eigenlijk best moe. Hoe reageer je?

Volg je je impuls en word je boos, zeg je iets in de richting van: "Wat doe jij nou? Dat kan niet hoor, doe niet zo raar!" of.... haal je adem, realiseer je je hoe moe je bent en wat er bij je kind gebeurt en reageer je met: "Wat gebeurt er met je? Is het moeilijk? Zullen we eerst even iets drinken en dan zometeen samen naar de opdracht kijken?".

De laatste opmerking is natuurlijk de gewenste opmerking. Is de frustratie dan meteen weg? Nee, natuurlijk niet. Maar, je hebt wel een veilige plek geboden voor alle onmacht en negatieve gevoelens. Je kind mag kind zijn en iets moeilijk vinden, daar krijgt het hulp bij. Als het moeilijk wordt (en dat is het!), kijk dan samen naar: 'Wat wordt er gevraagd? Wat weet ik al? Wat kan ik al invullen? Wat kan ik al doen? Waar heb ik nog vragen? Aan wie kan ik dat vragen?'.

Succeservaring

Scholen vinden succeservaringen super belangrijk en dat ben ik helemaal met ze eens, jij als ouder vast ook. Maar, wat is dan een succeservaring? Daar loopt mijn mening als HBcoach vaak erg uit de pas met die van de scholen. 

Ik vind een succeservaring: "Het moment dat je trots bent op jezelf, omdat je iets hebt gedaan dat je moeilijk vond, hebt doorgezet en zoveel mogelijk resultaat hebt geboekt." Dat hoeft niet perse te zijn dat iets goed gelukt is. Een negatieve ervaring waar je van hebt geleerd is wat mij betreft ook een succes. Ik vind iets een succeservaring als je hebt doorgezet en trots kunt zijn op wat je hebt bereikt. Daarbij kan de uitkomst dus heel anders zijn dan vooraf gedacht of verwacht. Voor mij zit het succes in 'trots zijn op jezelf en je inzet', natuurlijk is het makkelijker als je dan ook mooie resultaten boekt. Dat biedt weer een uitdaging voor je mindset, ook een andere uitkomst dan verwacht, die niet meteen positief voelt kan een heel positief resultaat zijn.

HOE ZORG JE ERVOOR DAT JE KIND LEERT DOORZETTEN EN LEERT OMGAAN MET FRUSTRATIE?

Het is belangrijk om zowel thuis als op school een situatie te creëren die passend is bij jullie kind. In die veilige, bij het niveau van je kind passende omgeving, is er oog voor:

  • de emotionele ontwikkeling van je kind (hoe voel ik me van binnen),
  • de sociale ontwikkeling van je kind (vriendschappen, aansluiting bij anderen),
  • de fysieke behoeften van je kind (sport, spel, voeding),
  • de cognitieve ontwikkeling van je kind (wat wil ik leren, wat kan ik al, waar heb ik interesse in),
  • welzijn en welbevinden (ontspanning, balans in de verschillende niveau's van je kind).

Door aan te sluiten bij de verschillende niveau's die je kind in zich heeft, sluit je aan bij de zone van de actuele ontwikkeling en is het mogelijk on de zone van de naaste ontwikkeling in kaart te brengen.

Zone actuele en zone naaste ontwikkeling.

De zone van de actuele ontwikkeling gaat over dat wat je kind al kan, kent en beheerst. Hier hoeft je kind geen moeite voor te doen en is er de mogelijkheid om in zijn of haar comfortzone te blijven.

De zone van de naaste ontwikkeling vraagt om moed, lef en durf. Hier gaat het om een stap(je) uit je comfortzone, op weg naar iets nieuws. Je gaat iets nieuws proberen, iets dat iets moeilijker is dan je tot nu toe gewend bent, iets dat vraagt om een nieuwe strategie, iets dat je denken aan zet. Zorg ervoor dat de stap niet te groot is. Zeker bij kinderen met weinig zelfvertrouwen en een beschadigd zelfbeeld is dit een 'balanceeroefening'. Wanneer is de stap te klein en daag je niet genoeg uit om het nieuwe interessant te maken en de motivatie aan te wakkeren? Wanneer is de stap te groot en haakt je kind af uit angst?

Als ouder voel je vaak onbewust aan wat mogelijk is. Luister dus naar je gevoel, bied een veilige omgeving en ga samen op experiment. Het kan voor je kind heel fijn zijn om te weten dat papa of mama ook weleens iets moeilijk vindt. Ga met je kind in gesprek. Vertel hoe jij met die situaties aangaat en vraag hoe je kind dat doet. Hebben jullie dezelfde manier? Wat doen jullie anders? Wat kan je van elkaar leren? Hoe kan je elkaar helpen?

Frustratie op school.

Als ouder is het belangrijk om je te realiseren dat je in de luxe positie bent dat je jouw kind goed kent, dat het zich veilig voelt bij jou en dat je meer ruimte en tijd hebt om je kind één op één te begeleiden en te ondersteunen. Leerkrachten hebben, hoe cliché ook, meer kinderen in de klas en kunnen niet uitgebreid stilstaan bij 'iedere frustratie'.

Overleg met de leerkracht van jouw kind. Vertel over de bron van de frustratie (onmacht, zelftwijfel, gevoel tekort te schieten). Vertel wat thuis werkt en helpend is (veilige omgeving, emoties herkennen, erkennen en benoemen). Vraag de leerkracht wat hij of zij kan de leerkracht bieden? Welke andere mogelijkheden zijn er binnen de school? Vergeet niet om je kind bij dit gesprek te betrekken. Wat zou je kind fijn vinden? Welke mogelijkheden ziet je kind?

WOWcoaching & opstellingen
Mookhof 3, 3826KB AMERSFOORT
0616946704 | coach [at] marjolijnpeters.nl
Ook te volgen op Facebook

Copyright © 2007